معرفی مسجد جامع شهر محمدآباد

مسجد جامع : این بنای زیبا در مرکز شهر محمدآباد و در مجاورت حسینیه شهر قرار گرفته و بنام مسجد میر پنج معروف است ، ساختمان این مسجد در حدود سال های ۱۳۱۰ هجری قمری به کوشش حاج میرزا عبد الحسین خان میرپنج محمد آبادی و توسط استاد میرزا زین العابدین معمار  به پایان رسید . این مسجد دارای پلانی به شکل مربع مستطیل در جهت شمال شرقی – جنوب غربی و از نوع دو ایوانی و در یک اشکوب بنا شده است . فضاهای متنوع در دور تادور صحن آن قرار گرفته اند. اصلیترین قسمت مسجد جبهه جنوبی آن است که مشتمل بر ایوان با نمای قوس ۵ و ۷ و دو ورودی ( کفش کن ) در طرفین آن می باشد که به فضای زیر گنبد و گلدسته ها متصل است . در داخل فضای آجری گنبدخانه دیوارها توسط یک دوال به دو قسمت شده اند و برای تبدیل پلان مربع به شکل گنبدخانه به دایره بین چهار لنگه طاق ورودی ها و محراب از هشت پا باریک استفاده شده و بدین ترتیب پلان مربع به دوازده ضلع و سپس به دایره تبدیل شده است . در دورتادور گنبد شانزده نورگیر با قوس هلالی نور این قسمت را تأمین می کنند ، ارتفاع گنبد در حدود ۱۵ متر و بصورت دوپوش احداث شده است و فضای بین دو گنبد به محل زندگی کبوتران تبدیل شده است . شبستان اصلی مسجد در جبهه جنوب شرقی واقع شده است این شبستان که به شبستان تابستانه نیز معروف است ستوندار با سقف طاق و چشمه پوشش یافته و چشمه ها بصورت خفته و راسته آجرکاری شده است . این شبستان بر روی ۱۶ ستون سنگی که فاصله هریک از یکدیگر در حدود ۵/۳ متر می باشد احداث شده و گفته می شود     در زمان ساخت مسجد جهت جابجائی ستون های سنگی به دستور حاج میرزا عبد الحسین خان چندین گاو سیستانی و یک ارابه باربری فراهم گردیدکه ستون ها را با رنج فراوان از گردنه لاشتر به محل مذکور حمل  می نمودند . شبستان شمال غربی با چند پله پایین تر از صحن قرار می گیرد . این شبستان که به شبستان زمستانه نیز معروف است بر روی ۲۴ ستون سنگی با سقف نسبتاً کوتاهتر بصورت طاق و چشمه پوشش یافته و بصورت رگ چین آجرکاری شده است . در جبهه شمال شرقی ایوانی وجود دارد با نمای قوس ۵ و ۷ که سقف آن توسط کاربندی زیبایی (یکی از تزیینات بسیار کهن و زیبای معماری سنتی استفاده از کاربندی‌ است.کاربندی به انواع طاقسازی‌ تزیینی اطلاق می‌شود و متشکل از باریکه طاقهای موربی است که با یکدیگر تلاقی می یابد و از تقاطع آنها (مفصلها) برای ایجاد طاق، به منظور پوشش، استفاده می شود .

از تاریخچه کاربندی اطلاع دقیقی در دسترس نیست، اما ریشه این هنر را می‌توان با ابداع گنبدهای ایرانی و ـ در نتیجه ـ نیاز به گوشه‌سازی، برای تحمل بار به گنبد روی دیوار‌های بنا، مقارن دانست.  رواج و اوج هنر کاربندی پس از دوره صفویه و بویژه در دوره قاجاریه بوده است. کاربردهای کاربندی شامل این موارد است: ایجاد تناسبات انسانی در فضا، به نظم درآوردن فضاهای داخلی، تنظیم نور و صدا در داخل بنا، فراهم آوردن فضایی مناسب به منظور اجرای طرحهای هندسی در فضا)  پوشیده شده که می توان آن را نوعی مقرنس آجری ساده در نظر گرفت پوشیده شده است .و در طرفین آن دقیقاً مطابق با جبهه روبرو بصورت قرینه نماسازی شده است . کل نمای مسجد بصورت آجرکاری و قوسها در دو جبهه جنوب شرقی و شمال غربی در قسمت پایین بصورت کلیل و در و پنجره های بالایی بصورت قوسهای جناغی نماسازی شده اند . دسترسی مسجد به فضای خارج از طریق ورودی در گوشه شمال شرقی صحن صورت می گیرد که بعد از سردر ساده ای با قوس جناغی که در دیوار مسجد تعبیه شده وارد فضای هفت ضلعی می شویم که این بر خلاف اغلب ورودیها که بصورت هشت ضلعی می باشد ، هفت ضلعی ورودی مسجد بصورت استادانه ای ساخته شده و به صحن متصل می شود . در وسط صحن مسجد چهار ستون سنگی به ارتفاع یک متر و حوضی در میان آن وجود دارد . تا حدود ۴۰ سال قبل که هنوز قنوات در این شهر دایر بوده جوی آبی پس از عبور از حمامی که در شمال مسجد بوده از ضلع شمال شرقی وارد صحن مسجد می شده و بعد از عبور از زیر شبستان تابستانه وارد غسالخانه که در قسمت شرقی مسجد قرار  داشته و هنوز ساختمان آن پابرجاست می شده و از آنجا بطرف خارج شهر و مزارع هدایت می شده است . سرویسهای بهداشتی مسجد که بصورت معماری امروزی ساخته شده بود در سال ۱۳۸۰ تخریب و توسط استاد اسد ایروانی بصورت آجری و طاق و چشمه به سبک معماری اصلی مسجد بنا گردید که اثری ماندگار را بجای گذاشته است .

از تزئنات بکار رفته در مسجد می توان به تزیئنات کاشیکاری بصورت گره چینی در قسمت سردر ورودی مسجد ، تزئینات بصورت معقلی و صابونکی با استفاده از آجر و کاشی لاجوردی و فیروزه ای در پشت بغلهای ایوان جنوب غربی که در حدود ۳۰ سال قبل اجرا شده اشاره نمود .

این بنای بی نظیر در سال ۱۳۸۴ با شماره ۱۱۵۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

 

برچسب ها :
مطالب مشابه

کویر خارا ، در موقعیت جغرافیایی N3223 تا N3200 و E5240 تا E5247 در استان اصفهان واقع است. کویر خارا (واژه صحیح بیابان خارا است) در ۱۰۰ کلیومتری شرق اصفهان و ۱۵۰ کیلومتری غرب یزد در استان اصفهان قرار دارد. این کویر از شرق به تالاب گاوخونی، از شمال به شهرستان ورزنه و زاینده رود، […]

۴ اردیبهشت ۱۴۰۱

اقامتگاه ارگ محمدآباد در محمد آباد شهری در بخش جرقویه سفلی شهرستان اصفهان خانه ای قدیمی با بافت سنتی با حفظ معماری پیشین خود شرایط و امکانات مناسب جهت اقامت گردشگران فراهم کرده تا با ثبت خاطرات خوش از اقامت در ارگ محمدآباد جرقویه سبب جذب گردشگر به این شهر شود. محمدآباد در ۶۵ کیلومتری […]

۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۱
خانه تاریخی

چشمه و آتشگاه دستجرد جرقویه در دل کویر منطقه جرقویه علیا در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرق اصفهان ، چشمه ای پرآب از دل زمین می جوشد و آبگیری بزرگ را دل زمین های کویری ایجاد می کند . بر فراز تپه ای که در مجاورت این چشمه است یک عمارت چهارتاقی تاریخی قرار دارد که […]

۲ اردیبهشت ۱۴۰۱
نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بیست − 14 =